شیوه های حفظ و کنترل کیفیت محصولات کشاورزی

در دوره های مختلفی چون کاشت، داشت، برداشت و فرآیندهایی مانند سورت، درجه بندی، حمل و نقل، بسته بندی و توزیع، بسته به مقدار رطوبت و نوع بافت محصول ضایعات وجود دارد و از چرخه مصرف انسان خارج و غیرقابل مصرف می شود. کاهش کارآیی ماشین آلات کشاورز ی در مراحل کاشت، داشت وبرداشت، عدم آموزش و آگاهی کشاورزان و کارگران در امر تولید، حمل و نقل، انبار کردن، بسته بندی و عرضه به بازار، سهم قابل ملاحظه ای در افزایش ضایعات دارند. استفاده از ظروف نامناسب به منظور جمع آوری محصول، شیوه جابجایی و بی احتیاطی در حمل و نقل و انبار کردن خارج از حد معمول محصول بر روی هم به اشکال مختلف به محصول صدمه وارد می کند و احتمال له شدگی، خراشیدگی و صدمات داخلی میوه افزایش می یابد. هر یک از محصولات برای نگهداری به دمای خاصی نیاز دارند و خارج از محدوده دمایی مطلوب، کیفیت محصولات با سرعت فزاینده ایی کاهش می یابد ولی اگر دما خیلی کم یا خیلی زیاد باشد محصول از بین رفته و غیر قابل استفاده می گردد. اگر در حین برداشت محصول و حمل و نقل در مزرعه و انتقال به انبار موقت دقیق عمل نماییم کیفیت محصولی که به بازار عرضه می شود و به تبع آن قیمت فروش بسیار خوب و رضایت بخش خواهد بود به هر حال نگهداری محصول تحت شرایط کنترل شده تا زمان عرضه به بازار و یافتن خریداران مناسب و نظارت بر کلیه امور کارگران از جمله ابزارهایی است که می توان دست رنج تولید کننده را ارج نهاد و به قیمت مناسب و در زمان مناسب به فروش رسانید. کارگران باید از زمان مناسب برداشت محصول، شیوه برداشت و نحوه جابجایی و انبار آن اطلاع کافی داشته باشند و آموزش لازم را ببیند تا در شرایط مطلوب آب و هوایی محصول را برداشت نمایند و آن را با قیمت خوبی در وضعیت کشش مناسب بازار به فروش برسانند در غیر این صورت محصول را با قیمت پایین خریداری می نمایند و حتی ممکن است بخشی از آن ضایع شده و از بین برود. محصول برداشت شده باید از مسیرهای ویژه پیش بینی شده داخل مزارع حمل شود تا در مسیرهای ناهموار به محصولات آسیب وارد نشود در ضمن وسایل نقلیه نیز باید به گونه ای انتخاب شوند که جعبه ها در داخل آنها به خوبی در کنار هم چیده شود و از حرکت و تکان خوردن و لغزیدن و در هم فرورفتن جعبه ها در داخل آنها به خوبی در کنار هم چیده شود و از حرکت و تکان خوردن و لغزیدن ودر هم فرورفتن جعبه ها جلوگیری نماید وسایط نقلیه نامناسب هر چقدر با سرعت کم حرکت نماید باز باعث آسب زدن به محصول می شوند. برای محافظت از صدمات در حین حمل و نقل و جابجایی و انبار کردن و کنترل و شمارش جعبه ها و نیز جلوگیری از له شدگی و ضربه خوردن و پارگی محصول بهتر است از جعبه های هم شکل، استاندارد و مناسب استفاده گردد به طوری که سر و ته آنها در هم قفل گردد و از لغزیدن و درهم رفتن جلوگیری شود. به منظور جلوگیری از آسیب های ناشی از نور، حرارت و آب روی محصول، که باعث کاهش کیفیت ظاهری و طعم محصول می گردد باید از بسته بندی خوب و مناسب استفاده کرد تا موارد فوق را به حداقل برساند و مشتری پسند باشد یعنی بسته بندی ضمن دارا بودن زیبایی، استحکام، تهویه مناسب وقیمت پایین، محصول را در بالاترین سطح، نگهداری و محافظت نمایند. برای حمل و نقل محصول بهتر است از وسایل نقلیه یخچال دار استفاده گردد و جمع آوری محصول در بین مزارع تا ترمینال و ارسال به میادین میوه و تره بار یا واحدهای فرآوری باید از وسایل نقلیه چادردار و دارای تهویه مناسب استفاده گردد و به هنگام بارگیری، انتقال و تخلیه دقت کافی به کار رود و مرتبا بازدید شود تا صحت بارگیری، حمل و نقل و تخلیه مورد تایید باشد. پس از رسیدن به میادین تره بار یا واحدهای فرآوری باید تخلیه کاملا تحت کنترل باشد تا کارگران از پرت کردن محصول و چینش نامناسب جعبه ها خودداری نمایند و آنها را در محل مناسب دور از نور آفتاب، حرارت و آب قرار دهند چه بسا محصول تا میادین میوه و تره بار یا واحدهای فرآوری سالم برسد و در آنجا بر اثر بی احتیاطی، باعث از بین رفتن زحمات شود. واحدهای فرآوری محصولات کشاورزی بسته به نوع فرآوری پس از دریافت محصولات باید آنها بی درنگ به انبارهای نگهداری مواد اولیه انتقال دهند تا شرایط مناسب در انتظار فرآوری بمانند. استفاده از ماشین آلات مدرن و کارگران مجرب و آموزش دیده ضمن تسریع در عمل فرآوری و افزایش کیفیت در جلوگیری از ضایعات در حین عمل آوری نیز سهم بالایی دارند. بخشی از محصولات فقط سورت، درجه بندی و بسته بندی می شوند و بخشی هم با عملیات تبدیلی و تکمیلی به محصول جدیدی که دوره ماندگاری بیشتری دارند تبدیل می شوند. کنترل تمامی مراحل کاشت، داشت، برداشت، انتقال، فرآوری و منطبق نمودن با اصول علمی به منظور جلوگیری از ضایعات محصولات کشاورزی می باشد در واقع می خواهیم دوره مصرف محصولات کشاورزی را طولانی تر نموده و ضایعات زمان کاشت تا مصرف را به حداقل ممکن برسانیم.